KIM JEST WINCENTY POL?
Wincenty Pol (1807 – 1872) to postać niezwykle ciekawa: europejskiej klasy geograf, krajoznawca, etnograf, a przede wszystkim wybitny poeta. Był członkiem wielu towarzystw naukowych: Polskiej Akademii Umiejętności, Towarzystwa Niemieckiego w Królewcu, Towarzystwa Niemieckiego w Lipsku, Towarzystwa Nauk Przyrodniczych w Pradze.
W 1807 roku urodził się w rodzinie o korzeniach niemiecko-francuskich, choć jego serce należało do Polski. Młodość Pola związana była z działaniami patriotycznymi. Spędził ją na walce z zaborcą, w powstaniu listopadowym i konspiracji u boku znanego romantyka, Seweryna Goszczyńskiego. Za swoje zasługi dla kraju został odznaczony orderem Virtuti Militari.
Pol był wszechstronnie wykształcony – pobierał nauki w Tarnopolu i Lwowie. Już w wieku 23 lat wykładał nawet literaturę niemiecką na Uniwersytecie Wileńskim. Stopniowa utrata wzroku nie powstrzymała go od prowadzenia aktywnego życia naukowego. W wieku 42 lat został mianowany kierownikiem katedry geografii na Uniwersytecie Jagiellońskim (1849). Gdy w 1868 roku stracił wzrok zupełnie, nie ograniczało to jego aktywności życiowej i społecznej. Nadal wygłaszał publiczne odczyty, uczestniczył w życiu literackim i towarzyskim.
Wincenty Pol zmarł w roku 1872, nie doczekawszy się ziszczenia marzeń o wolnej Polsce. W dowód wdzięczności za zasługi na polu literackim i naukowym, został pochowany na Skałce w Krakowie wśród innych wybitnych polskich osobistości.
CO WSPÓLNEGO MA POL ZE ŚMIAŁĄ WISŁĄ?
Wincenty Pol jest osobą, która nadała nazwę nowo powstałemu ujściu Wisły do morza 31.01/1.02.1840 – Śmiała Wisła. Był pierwszym Polakiem, który stworzył dokładny opis hydrograficzny terenów Żuław Wiślanych, na których przebywał dwukrotnie. Po raz pierwszy Wincenty Pol znajdował się w okolicy Wyspy Sobieszewskiej jako żołnierz internowany po powstaniu listopadowym w 1831/32 roku. Po raz kolejny w 1842 roku, gdy pisał Na groblach i udawał się w podróż do Saksonii.
CZYM PASJONOWAŁ SIĘ WINCENTY POL?
Już w latach studenckich Pol stał się namiętnym podróżnikiem – początkowo wędrował po terenach Podola, Wołynia i Ukrainy, później po Europie Zachodniej, jednak najwięcej uczuć żywił do ziem południowej Polski. To tutaj, w Gołogórach, podczas gwałtownej burzy odkrył swoją pasję geograficzną, która zajmowała go do końca życia.
CO ZAWDZIĘCZAMY WINCENTEMU POLOWI?
Głęboka miłość do ziemi i ludu uczyniła Pola naukowcem z powołania. Mimo braku wykształcenia kierunkowego udało mu się stworzyć podwaliny nowoczesnej geografii i współczesnej polskiej nauki. Jego katedra geografii na Uniwersytecie Jagiellońskim była pierwszym tego typu instytutem badawczym w Polsce, a drugi na świecie (po ritterowskim w Berlinie)! Pol stał się mentorem wielu przyszłych geografów, etnografów i pedagogów (Gloger, Mosbach). Za pomocą „ekskursji” (wycieczek krajoznawczych), rozpalił w nich miłość do ziemi ojczystej i zainicjował dalsze rozprawy na temat niezbadanych wcześniej terenów Polski. Sam zajął się między innymi terenem Kaszub.
Niewiele osób jest świadomych, że wiele powszechnie znanych terminów, w tym: Żuławy, Pomorze, turnie oraz nizina, wprowadził do języka naukowego właśnie Wincenty Pol.
GDZIE MOŻNA ZNALEŹĆ ŚLADY WINCENTEGO POLA?
Dowodem pamięci i wdzięczności dla działalności Wincentego Pola są takie miejsca, jak: Centrum Wystawiennicze Wyspy Sobieszewskiej i Ujścia Wisły im. Wincentego Pola w Gdańsku-Sobieszewie, Muzeum Biograficzne Wincentego Pola w Lublinie oraz drewniany krzyż znajdujący się w Dolinie Kościeliskiej w Tatrach. Dowodem pamięci i wdzięczności dla działalności Wincentego Pola jest przede wszystkim Dworek Wincentego Pola – oddział Muzeum Literackiego w Lublinie.
(Tekst pochodzi ze strony “Wyspa Skarbów” http://wyspaskarbow.gak.gda.pl/izba-pamieci-wincentego-pola/wincenty-pol/)
Muzeum Dworek Wincentego Pola w Lublinie (zdjęcia z prywatnej kolekcji)
Centrum Wystawiennicze Wyspy Sobieszewskiej i Ujścia Wisły im. Wincentego Pola w Gdańsku-Sobieszewie (zdjęcia z prywatnej kolekcji)
